72. Hoe verzonken kosten je financiën en beleggingen schaden

Ooit weleens gedacht: Ik heb nu al zoveel tijd en energie erin gestoken, nu ga ik het ook afmaken. Dan ben je slachtoffer geweest van verzonken kosten. Verzonken kosten hebben een groot effect op onze besluitvorming. Niet alleen voor projecten, maar bij nader inzien ook voor onze financiën en beleggingen. In dit artikel wordt uitgelegd wat verzonken kosten zijn en hoe ze jouw persoonlijke financiën kunnen schaden. Natuurlijk worden er ook handvatten gegeven die je kunnen helpen om verzonken kosten te omzeilen. 

Wat zijn verzonken kosten?

Verzonken kosten is een veel voorkomende mentale tekortkoming die ertoe leidt dat men door blijft gaan in een situatie, zelfs als het duidelijk is dat de uitkomst weinig voordeel met zich meebrengt. We zijn terughoudend om iets op te geven waarin we al geld, tijd of energie hebben gestoken. Hoe meer energie ergens in is gestoken, hoe zwaarder de verzonken kosten meewegen.

Verzonken kosten zijn vooral herkenbaar bij mensen met onrealistisch optimisme. Deze mensen hebben het gevoel dat negatieve gebeurtenissen onwaarschijnlijker zijn in hun leven. Hierdoor overschatten ze de kansen op een positieve uitkomst op bijvoorbeeld investeringen. Ze blijven kostbare euro’s investeren ondanks negatief bewijs, omdat ze blijven geloven in een rooskleurige toekomst. 

Verder zijn verzonken kosten te zien als iemand zich verantwoordelijk voelt voor een investering of uitgave in het verleden. Het is voor een buitenstaander makkelijker om zich niet te laten beïnvloeden door verzonken kosten dan voor iemand die zelf de beslissing heeft gemaakt. 

Verzonken kosten zijn niet belangrijk voor toekomstige beslissingen.Het feit dat je al ergens geld aan hebt uitgegeven, betekent niet dat je er geld aan moet blijven uitgeven. Toch komen we het keer op keer tegen in de geschiedenis.

Bij bedrijven

Verzonken kosten zijn overal in de geschiedenis terug te vinden. Zo ook aan de top van het  bedrijfsleven. In januari 1976 steeg een langverwacht vliegtuig voor het eerst op. Het was geen nieuwe Boeing of Airbus. Het was het supersonische vliegtuig waarmee je van London naar New York kon vliegen in twee uur en net iets minder dan drieënvijftig minuten. De Concorde was een technologisch wonder, maar ook een financieel wonder. In de jaren ‘60 was het namelijk al duidelijk dat de Concorde nooit rendabel zou zijn op de lange termijn. Maar ondanks deze berichten en analyses investeerden de Britse en Franse overheden $2,8 miljard met nog eens honderden miljoenen van andere investeerders. Het falende project bleef doorgaan, simpelweg omdat er zo veel was geïnvesteerd. 

Voor je persoonlijke financiën

In je persoonlijke financiën zijn verzonken kosten terug te zien als je erover nadenkt om van werkgever te veranderen terwijl je er al langere tijd werkt. Het is terug te zien als je tijdens een koude voetbalwedstrijd in het stadion van je favoriete team twijfelt om vroegtijdig te vertrekken en besluit om het niet te doen omdat het kaartje zo duur was. Maar het beste voorbeeld is toch wel doorrijden met een auto die al meerdere dure reparaties nodig heeft gehad. Je hebt al voor de reparaties betaald en je wilt graag de waarde van deze reparaties eruit halen. En zo gaat het maar door.

Voor je beleggingen

Hetzelfde probleem is vaak ook te zien bij particuliere beleggers. Ten eerste zijn particuliere beleggers meestal relatief meer optimistisch over hun eigen beleggingen. Tot slot zijn zij natuurlijk de verantwoordelijke voor de gemaakte beleggingen. Maar waar zij groene cijfers verwachten, zijn rode cijfers in veel gevallen toch de werkelijkheid. Als ze zich bewust worden van hun verliezen, doen ze er verstandig aan zich direct te ontdoen van de kracht van verzonken kosten.

Een bekend concept in tijden van rode cijfers is ‘double-down’. Hiermee verdubbelt de belegger zijn inleg in het verliezende aandeel, omdat het nu goedkoper is. De winsten van de goedkope aandelen moeten de verliezen compenseren als het aandeel weer zou stijgen. Hiermee wordt vergeten dat het aandeel niet meer van dezelfde kwaliteit is. Als je vasthoudt aan een verliezend aandeel, in de hoop dat het in waarde zal stijgen, onthoud dan wat Warren Buffett zei:

"You don't have to make it back the way you lost it."

Verzonken kosten spelen niet alleen een rol als je een aandeel bezit. Tijdens het onderzoek naar een bedrijf kunnen verzonken kosten al boven drijven. Beleggen in individuele aandelen vergt een hoop tijd en energie. Om goed te kunnen beleggen moet je een duidelijk beeld hebben hoe het bedrijf, de industrie en de markt werken. Om dat beeld te creëren moet je jaarrapporten en transcripts van beleggersbijeenkomsten van zowel het bedrijf als de concurrentie lezen. Dat kost veel tijd en energie. Je moet dan sterk in je schoenen staan om niet te beleggen omdat het je veel tijd en energie heeft gekost, maar je belegt omdat het een goed bedrijf is. 

Wat kan je doen tegen verzonken kosten?

Er zijn een aantal dingen die je kan doen om de kracht van verzonken kosten te vermijden en om zo betere beslissingen te maken.

Bewust worden

De eerste stap om verzonken kosten te slim af te zijn is om bewust te worden dat je ten prooi valt. Pas als jij je ervan bewust bent, kan je de situatie zien zoals het is zonder dat je wordt beïnvloed. Je kan bewustwording stimuleren door jezelf vragen te stellen:

• Wat ben ik bang om te verliezen?
• Wat voor advies zou ik geven als iemand anders de beslissing moest maken?
• Hoe was de vorige beslissing anders dan de huidige?

De toekomst

Focus op het toekomstige resultaat. Wanneer u een beslissing neemt, concentreer je dan op de toekomstige uitkomst, niet op de investering uit het verleden. Vraag jezelf af of de investering in het licht van de huidige situatie nog de moeite waard is.

Beperk je verlies

Wees bereid om je verliezen te beperken. Soms is het de beste manier om je verliezen te beperken en verder te gaan. Dit kan moeilijk zijn, maar het is belangrijk om te onthouden dat je de verzonken kosten niet kunt terugverdienen

Overleven

Een ander belangrijk model in persoonlijke financiën is overleven. Om uiteindelijk al je financiële doelen te halen, moet je alle tegenslagen kunnen overleven. Persoonlijk faillissement is geen optie. Zonder voorbedachte rade is de volgende woordspeling tot stand gekomen: weet wanneer je ondanks de verzonken kosten een zinkend schip moet verlaten.

Blijf denken, 

De vrije stier