We denken vaak dat de oorzaken lijken op hun gevolgen. Volgens ons kennen complexe gevolgen een complex begin. Grote gebeurtenissen komen door grote oorzaken. Oorzaak en gevolg zijn natuurlijk direct verbonden aan elkaar, alleen niet proportioneel.

De Berlijnse Muur stond decennialang als letterlijke en figuurlijke scheiding tussen het Westen en het Oosten. In 1987 zei Ronald Reagan in zijn speech in West-Berlijn: “Mister Gorbachev, tear down this wall!” Het duurde echter nog twee jaar voordat de Muur onverwachts omviel. In de late jaren ’80 brokkelde het communisme af en lieten de Oost-Duitse communisten steeds meer toe. Eén van die versoepelingen was het reizen naar West-Duitsland. Op 9 november 1989 hield communistisch leider Gunter Schabowski een persconferentie over de reisregels. Hij versprak zich en suggereerde ten onrechte dat de reisbeperkingen volledig werden opgeheven. Wanneer een journalist vroeg wanneer deze versoepelingen in zouden gaan reageerde Schabowski: “Ab sofort, unverzüglich.” (“Meteen, onmiddellijk.”) Een kleine, persoonlijke fout die zorgde dat de Berlijnse Muur naar jaren viel.

De Mariner 1 was de eerste sonde in een NASA programma om de planeten Mars, Venus en Mercurius te onderzoeken. Op 22 juli 1962 vond de lancering plaats en na 293 seconden kwam de missie al tot zijn einde. Wat ging er mis? De boordcomputers maakte gebruik van radius van de draaicirkel. Maar dit had de gemiddelde radius moeten zijn. Het gebruik van de normale radius en de gemiddelde radius is het verschil tussen de letter R̄ en R.

Hongaarse gynaecoloog I.P. Semmelweis ontdekte in 1847 dat handen wassen levens kan redden. De medische wereld was nog niet zo ver die tijd. Het is ongeveer dezelfde tijd dat aderlaten en bloedzuigers tot normale behandelingen behoorden. Semmelweis werkte op een kinderafdeling in Wenen toen hij waarnam dat geboortes onder begeleiding van medische studenten een hoger sterftecijfer hadden dan bij verloskundigen. Het verschil was klein, maar het effect was groot. Medische studenten deden pathologisch onderzoek tijdens hun diensten en kwamen in aanraking met dode lichamen. Na deze observatie moesten de handen gewassen worden in een oplossing van citroenzuur en chloor en de sterftecijfers doken omlaag. Niet alleen bij de geboortes, maar in het hele ziekenhuis.

Willekeurige gebeurtenissen

Je kan stellen dat de bovenstaande fouten te voorkomen waren door oplettendheid, procedures of checklists. Maar al deze fouten waren van tevoren niet te voorspellen. Het zijn kleine, willekeurige gebeurtenissen met grote gevolgen. We onderschatten de rol van willekeur, omdat we de neiging hebben om patronen en verbanden te zoeken.

Het onderschatten van willekeur passen we ook toe op onze financiën. We kunnen niet exact voorspellen wat onze onvoorziene uitgave is. We kunnen de tijdsduur van deze onvoorziene uitgave niet voorspellen. Daarom is het verstandig om je te beschermen tegen deze onzekerheden met een buffer die groter moet zijn dan je denkt.  

Margin of Safety / Veiligheidsmarge

Zo’n buffer wordt de Margin of Safety genoemd. Het is een belangrijk denkmodel in het ontwerpen van constructies. Dit denkmodel werkt ook goed in de persoonlijke en zakelijke financiën.

Het plannen van persoonlijke financiën is als het ontwerpen van een brug. Ingenieurs berekenen niet exact de maximale lading die de brug aan kan. Je bouwt een brug met zoveel extra veiligheidsmarge dat de brug nooit kan bezwijken.

Buffett en Munger gebruiken de Margin of Safety als ze nadenken over nieuwe beleggingen. De marge is het verschil tussen de huidige prijs van het aandeel en wat zij denken dat het waard is. Zij kunnen het fout hebben en daarom kopen ze liever alleen als de huidige prijs lager is dan wat zij denken.

De Margin of Safety is voor iedereen anders en hangt af van bijvoorbeeld je huidige vermogen, persoonlijk kapitaal en risicotolerantie. Houd er daarom altijd rekening mee dat kleine, onverwachte gebeurtenissen om de hoek staan met grote gevolgen.

Blijf denken,

De vrije stier