Het ontstaan van het verschil in wat wij denken te weten en wat we werkelijk weten komt door een gebrek aan nederigheid. Maar het kent ook een andere oorsprong die onderzocht is door Dunning en Kruger. Zij zeggen dat hun cognitieve blinde vlek ontstaat door een mes dat aan twee kanten snijdt: “de vaardigheden om correct te handelen zijn vrijwel identiek aan de vaardigheden die nodig zijn om te controleren of de handelingen goed zijn.” (Dunning et al., 2003). Bijvoorbeeld als ik een woord wil spellen maar niet weet hoe ik het moet spellen, dan ben ik ook incompetent om te controleren of het woord juist is gespeld of niet. 

Van Spelling Bee terug naar financiën. Warren Buffett heeft talloze keren in zijn toespraken en Shareholder Letters gezegd dat het verstandig is om binnen je competentiecirkel te blijven.

“What an investor needs is the ability to correctly evaluate selected businesses. Note that word “selected”: You don’t have to be an expert on every company, or even many. You only have to be able to evaluate companies within your circle of competence. The size of that circle is not very important; knowing its boundaries, however, is vital.”

Weten wat je kennis is en waar de grenzen van je kennis liggen is dus vele malen belangrijker dan de grootte van je cirkel. Het gaat het niet om of je veel goede beslissingen kan maken, het gaat er om dat je foute beslissingen beperkt.

Foute beslissingen met je persoonlijke financiën zorgen ervoor dat je geld verliest. Hoe kan je voorkomen dat je foute beslissingen maakt?

1. Wees eerlijk naar jezelf

De grootste leugens vertellen we onszelf, omdat we zijn bang om te zeggen dat we iets niet weten. Een goede docent herken ik als hij/zij klassikaal durft toe te geven dat hij iets niet weet. Toevallig is dit ook het eerste principe van Richard Feynman: “ The first principle is that you must not fool yourself — and you are the easiest person to fool.”

2. Omschrijf de basisprincipes van een onderwerp in eenvoudige taal.

Dit kan aan de hand van de Feynman Techniek. In zijn aanpak gaat het er om dat je niet moet proberen om iets complex te herinneren, maar om het complexe zeer eenvoudig te maken. Door het vereenvoudigen van het complexe materie, op zo’n manier dat een 5 jarige dit kan begrijpen, zal je het zelf ook véél beter onthouden. Lees in het artikel ‘Beter Leren’ meer over kennis vergaren.

3. Vergroot je competentiecirkel.

a. Volg je nieuwsgierigheid en selecteer basisprincipes die jij beter wilt begrijpen

b. Test je nieuwe kennis door kleine experimenten

c. Reflecteer en stel eigen principes op. Het leren gebeurt als er gereflecteerd wordt op ervaringen. Wat ging er goed? of Wat kon ik beter doen? zijn vragen die je kunnen helpen tijdens het reflecteren.

Even praktisch. Laten we kijken naar de cirkel die hoort bij persoonlijke financiën. Sparen, schulden, inkomen, beleggen. Sommige zaken ken je heel goed en doe je al je hele leven en daar doe je het ook goed in. Maar sommige zijn nieuw en voor de meeste zal dat beleggen zijn. Je kijkt naar de basisprincipes van beleggen en maakt gebruik van bekende heuristieken zoals “koop laag en verkoop hoog”. Maar wat is laag en wat is hoog? Is verkopen daadwerkelijk wel nodig. Je leest boeken en leert steeds meer over beleggen. Naarmate je meer komt te weten krijg je vertrouwen in je eigen kennis en kunde en experimenteer je met een klein bedrag om te kijken of je hypothese werkt. Je leert van dit experiment en je formuleer je eigen principe. Je competentiecirkel was langzaam groter en groter, maar je blijft onthouden dat je veel nog niet weet.

De competentiecirkel wordt op allerlei vlakken toegepast. Mijn collega-docenten door alleen te doceren in de vakken waarvoor ze bevoegd zijn. Warren Buffett in zijn beleggingen, hij heeft een lange tijd technologieaandelen vermeden. Zijn compagnon trekt het verder.

Denkmodel 'competentiecirkel' gebruiken in het leven

Charlie Munger gebruikt het concept zelfs in het leven. Hij zocht naar een antwoord op de vraag: “Waar moeten we onze beperkte tijd in het leven aan besteden om het meeste succes te behalen?”

You have to figure out what your own aptitudes are. If you play games where other people have the aptitudes and you don’t, you’re going to lose. And that’s as close to certain as any prediction that you can make. You have to figure out where you’ve got an edge. And you’ve got to play within your own circle of competence.

If you want to be the best tennis player in the world, you may start out trying and soon find out that it’s hopeless—that other people blow right by you. However, if you want to become the best plumbing contractor in Bemidji, that is probably doable by two-thirds of you. It takes a will. It takes the intelligence. But after a while, you’d gradually know all about the plumbing business in Bemidji and master the art. That is an attainable objective, given enough discipline. And people who could never win a chess tournament or stand in center court in a respectable tennis tournament can rise quite high in life by slowly developing a circle of competence—which results partly from what they were born with and partly from what they slowly develop through work.

Als je in het leven en zaken de kans op succes wilt vergroten, zorg er dan voor dat je weet waar de grenzen van je competentiecirkel liggen en blijf hierbinnen. Met de jaren werk je hard om de cirkel te vergroten, maar je blijft eerlijk naar jezelf hoe de cirkel er vandaag uitziet. Voor de rest, wees nooit bang om te zeggen “Ik weet het niet.”

Blijf denken,

De vrije stier