In de grafiek is duidelijk te zien dat tot 2020 de intrinsieke waarde en de beurswaarde gelijk opgingen.

Shiller P/E ratio

Tot slot de laatste indicator die laat zien dat de waarden te hoog zijn, de cyclically adjusted P/E ratio (CAPE). De CAPE ratio wordt berekend door de prijs te delen door de gemiddelde winst van 10 jaar (voortschrijdend gemiddelde), gecorrigeerd voor inflatie. Op deze manier kan deze ratio gebruikt worden om het waarschijnlijke toekomstige rendement van aandelen te bepalen over een periode van 10 tot 20 jaar. De ratio wordt vaak gebruikt om te kijken of een aandeel of index onder- of overgewaardeerd is. 

Een Price/Earnings ratio (P/E) van 5 betekent dat de prijs van het aandeel gelijk is aan 5x de winst. De gemiddelde Shiller P/E ratio van de S&P 500 is 15. Vandaag is deze 38,24. De vorige keer dat deze zo hoog was, was in de aanloop naar de dot-com bubble rond 2000.

Vandaag de dag vormt zich dus ook een hoge piek en is de angst voor een val naar beneden niet onlogisch. Maar zoals Howard Marks eens mooi zei:

“Being right too early is often indistinguishable from being wrong.” 

2. Crash door inflatie

Inflatie is het gesprek van de dag, maar wat voor effect heeft inflatie anders dan het verlagen van je koopkracht.

Vicieuze cirkel

De stimuleringsplannen van vrijwel elk land heeft voor een verhoging van de prijzen gezorgd. De inflatie komt omdat er meer geld in omgang is. De huizen-, benzine- en energieprijzen schieten omhoog. De huidige inflatie duurt langer dan de Europese Centrale Bank had gedacht.

Deze inflatie kan ook weer voor nog hogere inflatie zorgen. Werknemers eisen meer salaris ter compensatie van de stijgende prijzen. Bedrijven krijgen dus hogere loonkosten en om dit op te vangen verhogen ze zelf weer hun prijzen. Kortom, nog meer inflatie.

Nederlandse consumentenprijsindex

Gevolgen voor de economie

Te lang een hoge inflatie zorgt voor onzekerheid. Sommige bedrijven kunnen minder makkelijk hun prijzen verhogen dan andere en er zijn zelfs bedrijven die hierdoor geen winst meer kunnen maken en failliet gaan.

Ook de onzekerheid bij consumenten neemt toe door inflatie. Sommige werknemers krijgen namelijk niet zo makkelijk een salarisverhoging en hun koopkracht gaat achteruit. Consumenten worden bang hiervoor en gaan meer sparen. Deze verminderde consumptie is slecht voor de economie en de winsten van bedrijven dalen. Dit zorgt ervoor dat de werkgelegenheid daalt en de werkloosheid stijgt.

3. Rente

De rente is één van de belangrijkste factoren in het bepalen van de waarde van een investering.

Ten eerste heeft rente een invloed op de hoeveelheid beleggingen. Stel de rente op je spaarrekening is 10%, natuurlijk ben je dan veel minder bereid te betalen voor een risicovol bedrijf. Je kunt namelijk bijna risicovrij 10% per jaar verdienen. Op deze manier kunnen centrale banken rente tactisch gebruiken. De rente verlagen wordt meestal ingezet bij een beurscrash of een financiële crisis om geld richting aandelen te stimuleren. Maar de rente staat al laag en er is niet veel speelruimte.

Ten tweede worden aandelen minder waard als de rente omhoog gaat. Stel een bedrijf maakt ieder jaar een winst van €1 miljoen en je verwacht dat dit altijd zo blijft. Bij een rentepercentage van 2% is de onderneming zo'n 50 miljoen euro waard, terwijl dezelfde investering bij een rente van 5% maar 21 miljoen euro waard is. Dit komt doordat de toekomstige kasstromen bij een hogere rente minder waard zijn, wat de waarde van een investering ook minder waard maakt.

De FED in de VS is zeer voorzichtig om de rente te verhogen en heeft in december 2021 al besloten om een verdere verhoging uit te stellen.

4. Supply Chain

In de huidige economie staat alles in relatie met elkaar en dat is nu duidelijk te zien in de productie. Veel productie loopt vertraging op door de pandemie. Voorraden zijn schaars en vertraging in de productie in Aziatische landen heeft vertraging geleverd in Westerse landen.

Door een tekort aan productie is een disbalans ontstaan in vraag en aanbod en leidt wederom tot hogere prijzen. Dat terwijl de prijzen al omhoog schieten door inflatie.  

Al het bovenstaande zal waarschijnlijk toch niet de oorzaak zijn van een beurscrash. De geschiedenis leert dat de uiteindelijke oorzaak van een crash een gebeurtenis is waar nu niemand over praat.

Hoe kan jij je voorbereiden op een mogelijke beurscrash?

Met al deze informatie heb ik mijn beleggingsportefeuille even nader bekeken. Specifiek de verdeling over verschillende beleggingsproducten.

Herinnering: Begin december 2021 zat ik 100% in aandelen.

Veel financieel advies dat gegeven wordt, gaat over de spreiding, maar het gaat dan vooral over spreiding van inkomen. Zo gaf ik ook het advies in dit artikel om meerdere inkomstenbronnen te creëren. Maar ik keek echter nooit naar spreiding in mijn beleggingen. De S&P 500 was volgens velen als genoeg spreiding. Je belegt immers in 500 topbedrijven.

Volgens Ray Dalio is deze aanpak niet genoeg en volgens mij ook niet. Voor mij is jaarlijks rendement niet belangrijk, voor mij is de tijd in de markt het belangrijkst. Die tijd wil ik maximaliseren. 100% in aandelen vraagt je om een ongelooflijk koel hoofd te houden in het uitzonderlijke geval van een crash. Probeer je hoofd maar koel te houden als je de website of app van je broker opent en je ziet dat een flinke waardedaling heeft plaatsgevonden.

Ray Dalio heeft andere redenen voor een spreiding in zijn portefeuille. Hij ziet in dat er vier economische seizoenen zijn.

Dalio zegt niet dat 25% van je vermogen in elk van de seizoenen moet zitten, maar 25% van het risico. Hij noemt deze aanpak: All Weather. In de economie zijn er vier seizoenen en je weet niet welk seizoen volgt. Met deze aanpak is elk seizoen altijd belegd en ben je dus altijd beschermd en voorbereid op het volgende seizoen.

Elk seizoen heeft een voorkeur voor beleggingsproducten. 

Het All Weather portfolio is de oplossing tot mijn probleem. Een markt die overgewaardeerd is, complexe eigenschappen van de markt, niet weten wat de toekomst brengt en het grootste probleem dat al mijn beleggingen in aandelen zaten.

All Weather Portfolio

In het boek Money Master the Game vertelt Dalio voor het eerst zijn lang bewaarde strategie. 30% in aandelen. 40% in lange termijn obligaties en 15% middellange obligaties als balans tegen de risico en volatiliteit van de aandelen. Tot slot 7,5% in goud en 7,5% in goederen. Deze laatste groepen zullen het goed doen in tijden van een versnelde inflatie. 

Waarom dit portfolio?

Het belangrijkste van dit portfolio is nogmaals dat het risico balanceert en niet specifiek uit is op het verslaan van de markt. Dit past bij mijn ideaal om zo lang mogelijk in de markt te blijven en mijn verliezen te beperken. Helemaal nu we hebben gezien dat de markt op het punt staat om naar beneden te duiken.

Data van All Weather Portfolio (AWP)

Het eerste dat opvalt is de rechte, blauwe lijn. De volatiliteit van het All Weather Portfolio (6,67%) is meer dan de helft van de S&P500 (14,32%). Dit laat zien dat het precies doet wat het moet doen: presteren bij elk weer.

Als er wordt gekeken naar de data van 1939 tot 2013 (75 jaar) dan zijn de volgende resultaten toe te kennen. 

Verder is er nog gekeken naar de zwaarte periode in de Amerikaanse geschiedenis 1929 – 1932. De beurs had vier achtereenvolgende verliezende jaren en het totale verlies was 64,4%. Het verlies in die periode van het All Weather Portfolio was 20,55%.

55% obligaties onder stijgende rente!?

In de regel geldt dat de waarde van obligaties dalen als de rente stijgt. Het All Weather Portfolio bestaat voor 55% uit obligaties. Is dat niet risicovol?

Ja zeker. In een recente podcast van Bloomberg Master heeft Ray Dalio zelf gezegd dat het niet verstandig is om 55% in obligaties te zitten. De rente op obligaties is laag en kan de Amerikaanse FED heeft al besloten om deze in stappen te verhogen. Als de rente op obligaties toeneemt, worden de onderliggende obligaties minder waard. Je verliest geld op je huidige obligaties.

Ray Dalio, de meester van macro-economisch investeren, raadt af om geld in obligaties op te slaan.

Waar moet je dan je geld in beleggen?

In de podcast zegt Ray Dalio dat je gespreid moet beleggen. Spreiding in beleggingsproducten zoals goud, grondstoffen. Over goud zegt hij dat de meeste mensen te weinig belegd zijn in goud. Zijn oude portfolio raadde 7,5% aan, maar nu raad hij Spreiding in valuta (Dollar, Euro, Yen en crypto). Spreiding in markt (Amerikaans, Europees, China en Japan).

Stop!

Voor mij wordt dit nu te ingewikkeld. Om het advies te volgen van Ray Dalio, heb ik veel bewegend onderdelen in mijn portfolio. Nog meer zorgen, nog meer zaken om in de gaten te houden. Hoe ingewikkelder het wordt, hoe meer ik naar de simpele filosofie van John Bogle neig.

Mijn huidige portfolio

Maandelijks verkoop ik nu mijn een klein deel van mijn ETF indexbeleggingen en beleg ik die in een goud ETF. Ik doe dat totdat ik maximaal 20% van mijn portfolio heb geïnvesteerd in goud.

Na dit onderzoek ben ik mij bewust geworden van de huidige staat van de economie. Ik ken nu de zwakke kante van mijn vorige beleggingsstrategie, namelijk mijn emoties. Dat kan ik verbeteren. Uiteindelijk heb ik meer controle over mijn emoties dan over de bewegingen van de markt.

Slot

Ik wil graag één ding op het hart drukken. Dit is slechts een visie op de huidige situatie en slechts een mogelijke strategie.

Blijf denken,

De vrije stier